U TINH HOÀN: NGUYÊN NHÂN, DẤU HIỆU, CHẨN ĐOÁN

Bất kỳ u bất thường nào ở tinh hoàn cũng có thể là dấu hiệu ban đầu của u tinh hoàn. Nam ở mọi lứa tuổi, nhất là từ 15 – 45 tuổi nên tự kiểm tra “hai viên bi”. Vậy dấu hiệu, nguyên nhân gây ra u tinh hoàn? U tinh hoàn được chẩn đoán và cách điều trị như thế nào?

KHÁM TINH HOÀN Ở ĐÂU TỐT TẠI THANH HÓA?

U tinh hoàn là gì?

U tinh hoàn là dấu hiệu khối u, nốt sưng phát triển bên trong tinh hoàn của nam giới. Thông thường, người bệnh gặp tình trạng u tinh hoàn thường mô tả cảm giác u cứng bất thường không đau hoặc đau buốt ở bìu (bao da chứa tinh hoàn). Tinh hoàn – bộ phận sinh dục thuộc hệ thống sinh sản của nam giới, nằm ở bìu, có chức năng sản xuất tinh trùng và nội tiết tố nam testosterone.

U tinh hoàn có thể gây ảnh hưởng sức khỏe nam giới ở bất kỳ độ tuổi nào, từ trẻ sơ sinh, thanh thiếu niên đến đàn ông trưởng thành. Bệnh u tinh hoàn thường gặp phổ biến ở nam giới từ 15 – 45 tuổi.

Khi nhận thấy tinh hoàn có khối u, đa phần nam giới hay nghĩ đến ung thư, nhưng thực tế có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng u tinh hoàn. Nếu nam giới phát hiện có sự bất thường về hình dạng hoặc kích thước tinh hoàn, hãy đi khám bác sĩ chuyên về Nam khoa để giúp chẩn đoán nguyên nhân cụ thể, những biện pháp điều trị phù hợp.

Các dạng khối u tinh hoàn được phân chia làm 2 loại khối u lành tính và khối u ác tính như:

• Khối u lành tính: dạng khối u khu trú ở tinh hoàn, có thể phát triển ở vị trí ban đầu nhưng không xâm lấn sang các bộ phận khác của cơ thể  nhưng chưa gây ung thư.
• Khối u ác tính: dạng khối u tinh hoàn có thể phát triển mạnh và di căn (lây lan) sang các bộ phận khác của cơ thể, phổ biến nhất là các hạch bạch huyết, phổi, gan và hệ thần kinh trung ương, bao gồm não và tủy sống, dạng gây ung thư.

Các nguyên nhân hình thành khối u tinh hoàn lành tính (không liên quan đến ung thư)

Những nguyên nhân hình thành khối u tinh hoàn ở nam giới bao gồm:

1. Tinh hoàn ẩn

Là tình trạng trẻ sinh ra mà một hoặc cả hai tinh hoàn không di chuyển xuống bìu hay nằm ở vị trí khác ngoài bìu. Trong thời kỳ mang thai, hai tinh hoàn của thai nhi nằm tại vị trí phía sau sát hai thận. Khi thai nhi khoảng 8 tuần tuổi, hai tinh hoàn di chuyển từ bụng qua bẹn, xuống bìu trước khi trẻ sinh ra.

Có khoảng 10% bé trai xuất hiện tình trạng ẩn ở cả hai tinh hoàn. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, người bị tinh hoàn ẩn có thể đối diện nguy cơ sức khỏe như: ung thư tinh hoàn, vô sinh, xoắn tinh hoàn, chấn thương tinh hoàn hay tổn thương tâm sinh lý vì không có hoặc chỉ có một tinh hoàn dưới bìu.

2. Giãn tĩnh mạch thừng tinh

Khoảng 30% nam giới thường gặp tình trạng các tĩnh mạch giãn và xoắn ở bìu. Chúng được gọi là giãn tĩnh mạch thừng tinh. Bệnh xảy ra khi máu đọng lại trong tĩnh mạch thay vì lưu thông ra khỏi bìu. Máu tích tụ trong tĩnh mạch thừng tinh có thể làm nóng tinh hoàn, dẫn đến số lượng tinh trùng thấp hơn.

Ước tính 10% – 20% nam giới được chẩn đoán mắc chứng giãn tĩnh mạch thừng tinh gặp khó khăn trong việc sinh con. Đa phần, nam giới bị giãn tĩnh mạch thừng tinh không có triệu chứng nhưng cũng là một trong những nguyên nhân gây khối u tinh hoàn.

3. Tràn dịch màng tinh hoàn

Là triệu chứng sưng ở bìu tinh hoàn. Sự tích tụ chất lỏng trong bìu tinh hoàn gây ra chứng tràn dịch màng tinh hoàn. Tình trạng này thường gặp ở trẻ sơ sinh cho đến độ tuổi nam giới trưởng thành. Dấu hiệu của tràn dịch tinh mạc (sự tích tụ của dịch quanh một hoặc cả hai tinh hoàn) là sưng không đau ở một hoặc cả hai tinh hoàn.

Triệu chứng sưng có thể làm cho bìu tinh hoàn ở nam giới cảm thấy nặng nề. Khi cơn đau trở nên tồi tệ, tình trạng tinh hoàn sưng đau bất thường, bạn nên thăm khám bác sĩ để có những biện pháp điều trị phù hợp.

4. Xoắn tinh hoàn

Là tình trạng sức khỏe nghiêm trọng xảy ra ở đường tiết niệu sinh dục nam, biểu hiện phổ biến là do chấn thương hoặc tai nạn. Khi đó, đường tiết niệu nối với tinh hoàn bị xoắn và cắt đứt nguồn cung cấp máu. Ngoài sưng tinh hoàn, người bị xoắn tinh hoàn cũng có thể gặp các triệu chứng khác bao gồm: đau dữ dội, nôn mửa, buồn nôn, đi tiểu thường xuyên, đỏ hoặc sẫm màu bìu.

Nếu không điều trị sớm, xoắn tinh hoàn có thể gây nhiễm trùng, vô sinh và tinh hoàn teo nhỏ kích thước. Xoắn tinh hoàn có thể ảnh hưởng ở nam giới trong mọi lứa tuổi, phổ biến nhất thanh thiếu niên từ 13 – 17 tuổi. Trên thực tế, bệnh chỉ xảy ra ở khoảng 1/4.000 nam giới dưới 25 tuổi.

5. U nang mào tinh hoàn

Mào tinh hoàn là một ống dài, nằm cuộn sau tinh hoàn. Mào tinh hoàn thu thập và vận chuyển tinh trùng từ tinh hoàn đến ống dẫn tinh. Khi mào tinh hoàn chứa đầy dịch, không thoát ra ngoài được sẽ gây u nang mào tinh hoàn. Biểu hiện của u nang mào tinh hoàn là xuất hiện khối sưng u như quả bóng nước ở tinh hoàn, cảm giác đau một bên tinh hoàn hoặc nặng hơn bên còn lại.

6. Viêm mào tinh hoàn

Tình trạng có thể khiến mào tinh hoàn sưng, đau, cảm giác như một khối u tinh hoàn. Những người bị viêm mào tinh hoàn có thể gặp các triệu chứng: khó đi tiểu, tiết dịch màu trắng hoặc vàng từ phần đầu dương vật, đau âm ỉ hoặc đau bất thường ở một hoặc cả hai tinh hoàn.

Nam giới dễ viêm mào tinh hoàn trong các trường hợp: chưa cắt bao quy đầu, có bệnh lây qua đường tình dục, nhiễm trùng đường tiết niệu… Viêm mào tinh hoàn nếu không được điều trị sẽ gây nhiễm trùng hoặc gây áp xe tinh hoàn, tăng khả năng vô sinh.

7. Ung thư tinh hoàn

Trong một số trường hợp, một khối u tinh hoàn có thể phát triển thành ung thư ở một hoặc cả hai bên tinh hoàn. Các dấu hiệu ban đầu của tình trạng này bao gồm: sưng đau tinh hoàn hoặc bìu tinh hoàn, tinh hoàn tăng độ săn cứng bất thường, cảm giác đau nặng nề ở phần lưng và bụng, đau ở ngực. Khi gặp những biểu hiện đầu tiên của tình trạng này, anh em hãy đi khám bác sĩ Nam khoa để được chẩn đoán chính xác và có biện pháp hỗ trợ sức khỏe kịp thời.

Dấu hiệu nhận biết khối u tại tinh hoàn

Dấu hiệu nhận biết khối u ở tinh hoàn người bệnh cần lưu ý như:

Ở giai đoạn đầu, các khối u tinh hoàn xuất hiện âm thầm khiến người bệnh khó nhận thấy vì nó không gây ra cảm giác đau ở một hoặc cả hai bên tinh hoàn hoàn. Những triệu chứng này không rõ ràng, dần dần theo thời gian. Khối u tinh hoàn có thể gây sưng đau, làm thay đổi hình dạng, cấu trúc, kích thước của tinh hoàn. Nguy hiểm hơn, bệnh phát triển thành triệu chứng ung thư tinh hoàn.

Theo nghiên cứu từ trang Medscape, việc các khối u tinh hoàn phát triển ác tính xảy ra chủ yếu ở nam giới từ 20 – 35 tuổi (Hoa Kỳ). Đa phần, bệnh ung thư tinh hoàn bắt đầu trong những tế bào mầm. Đây là những tế bào trong tinh hoàn tạo ra tinh trùng chưa trưởng thành. Tuy nhiên, hiện y học vẫn chưa có lời giải đáp cho việc tại sao những tế bào mầm trở nên bất thường, phát triển thành ung thư.

Một số dấu hiệu nhận biết các triệu chứng khối u tinh hoàn có thể di căn thành ung thư tinh hoàn ở nam giới, có thể như:

• Khối u không đau hay sưng ở bên trong 1 hoặc cả 2 tinh hoàn.
• Cảm giác nặng nề ở bìu: 1 bên tinh hoàn hoặc cả 2 bên tinh hoàn săn cứng bất thường sẽ khiến kích thước tinh hoàn phát triển không đồng đều.
• Cảm giác đau âm ỉ ở bụng dưới hoặc bẹn háng.
• Xuất hiện sự tụ chất dịch bất thường tại bìu tinh hoàn.
• Sưng đột ngột hoặc đau âm ỉ.
• Cảm giác đau bụng hoặc các triệu chứng liên quan đến tiêu hóa, chẳng hạn như buồn nôn, tiêu chảy, tắc nghẽn ở cổ họng.
• Cảm giác đau lưng.
• Một tinh hoàn co lại (teo tinh hoàn).

Thông thường, nam giới có thể tự kiểm tra tinh hoàn để nhận diện sự xuất hiện của các khối u tinh hoàn thông qua các bước cơ bản sau:

• Làm bài kiểm tra sau khi tắm nước ấm: hơi ấm của nước làm da bìu thư giãn, giúp bạn dễ dàng cảm nhận được điều gì bất thường từ u tinh hoàn.
• Sử dụng cả 2 tay để trực tiếp kiểm tra từng tinh hoàn: đặt ngón trỏ và ngón giữa của bạn bên dưới tinh hoàn với ngón cái ở trên tinh hoàn. Cuộn từng tinh hoàn giữa ngón tay cái và ngón tay giữa để kiểm tra tinh hoàn có khối u bất thường hay không.
• Thực hiện thói quen hàng ngày: khi sờ từng tinh hoàn, bạn có thể nhận thấy cấu trúc giống như sợi dây dài ở phía trên và phía sau. Cấu trúc này được gọi là mào tinh hoàn, để lưu trữ và vận chuyển tinh trùng. Bạn đừng nhầm lẫn nó với một khối u tinh hoàn. Hai tinh hoàn có kích thước hơi khác nhau cũng là điều bình thường. Dù tinh hoàn bên trái và bên phải thường có kích thước khác nhau nhưng nhìn chung hai tinh hoàn cùng kích thước.
• Tự cảm nhận khối u bất thường: các khối u tinh hoàn thông thường có kích thước nhỏ bằng hạt đậu hoặc lớn hơn nhưng thường không có cảm giác đau. Bạn có thể đứng soi trước gương để quan sát tinh hoàn có bị sưng, u bất thường hay không.

U tinh hoàn có nguy hiểm không?

U tinh hoàn có thể lành hoặc u ác tính. Nếu u lành tính, bệnh điều trị dễ dàng. Với u ác tính (ung thư tinh hoàn) nếu được phát hiện, điều trị sớm thì tỷ lệ chữa khỏi rất cao.

Theo Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) của Anh, khoảng 2.300 nam giới được chẩn đoán bị bệnh ung thư tinh hoàn mỗi năm. Tỷ lệ sống trên 1 năm là 99%  và sau 5 năm trở lên đến 98%. Hầu như đàn ông điều trị cắt bỏ khối u tế bào mầm ung thư tinh hoàn đều chữa khỏi và rất hiếm khi bệnh tái lại sau hơn 5 năm chẩn đoán. Việc điều trị phẫu thuật cắt bỏ khối u tinh hoàn sẽ không ảnh hưởng đến chức năng sinh sản, quan hệ tình dục.

Giai đoạn phát triển của u tinh hoàn

Việc bác sĩ chẩn đoán giúp người bệnh biết rõ giai đoạn phát triển của u tinh hoàn. Từ đó, bác sĩ sẽ đưa ra chỉ dẫn điều trị phù hợp. Các giai đoạn phát triển của u tinh hoàn gồm:

• Giai đoạn 1: u tinh hoàn bất thường đã phát triển nhưng vẫn nằm bên trong tinh hoàn, chưa có biểu hiện di căn ở hạch và các cơ quan khác. Giai đoạn 1 còn được gọi là tân sinh u tinh hoàn tại chỗ.
• Giai đoạn 2: có thể phát triển thành u lành tính hoặc u ác tính nhưng chỉ giới hạn ở tinh hoàn, xuất hiện các triệu chứng di căn ở hạch. Kích thước khối u có thể tăng hoặc không tăng nhưng chưa di căn sang các cơ quan khác.
• Giai đoạn 3: xuất hiện dấu hiệu khối u di căn vượt ra ngoài tinh hoàn, lan sang các cơ quan lân cận như hạch bạch huyết, gan, phổi… Khi u tinh hoàn lan rộng, được gọi là ung thư tinh hoàn di căn.