GIÃN TĨNH MẠCH THỪNG TINH – KHÁM NAM KHOA Ở THANH HÓA

Theo nghiên cứu, khoảng 15-17% nam giới gặp phải tình trạng giãn tĩnh mạch thừng tinh, chủ yếu ở tuổi trưởng thành. Đây là một bệnh lý thường gặp trong Nam khoa, ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của nam giới, do nó làm suy giảm chức năng tinh hoàn.  Vậy Giãn tĩnh mạch thừng tinh là gì? Nguyên nhân, hậu quả và cách điều trị bệnh lý này?

Giãn tĩnh mạch thừng tinh là gì?

Giãn tĩnh mạch thừng tinh (Varicocele) là tình trạng giãn của đám rối các tĩnh mạch sinh tinh và tĩnh mạch thừng tinh, nằm phía trên tinh hoàn. Hiện tượng này thường xuất hiện ở tinh hoàn bên trái, chiếm tỉ lệ 90%. Khoảng 10% còn lại là các trường hợp mắc cả hai bên. Chỉ có khoảng 1% trẻ em nam < 10 tuổi mắc chứng này. Đây là một trong các lý do gây ra tình trạng vô sinh nam.

Nguyên nhân gây giãn tĩnh mạch thừng tinh

Nguyên nhân trực tiếp vẫn đang được nghiên cứu, do đó Giãn tĩnh mạch thừng tinh được xếp vào nhóm bệnh tự phát (idiopathy).

Một số giả thuyết về nguyên nhân như: suy van tĩnh mạch, bất thường vị trí đổ của tĩnh mạch tinh vào tĩnh mạch thận trái hoặc tĩnh mạch chủ bụng. Có thể do các nguyên nhân gây tăng áp lực ổ bụng như khối u vùng tiểu khung, sau phúc mạc…

Giãn tĩnh mạch thừng tinh thường do máu chảy ngược về chỗ thấp (thay vì chảy về tim), giống như tình trạng giãn tĩnh mạch ở chi dưới. Cơ chế bệnh sinh của giãn tĩnh mạch thừng tinh là do sự suy yếu hệ thống van tĩnh mạch, dẫn đến trào ngược máu từ hệ thống tĩnh mạch chủ vào hệ thống tĩnh mạch tinh, làm giãn thành búi các đám rối tĩnh mạch tinh ở vùng bẹn và bìu.

Đám rối tĩnh mạch tinh giãn, gây ứ trệ máu làm tăng nhiệt độ ở tinh hoàn dẫn đến sự hủy hoại tinh trùng.

Chẩn đoán giãn tĩnh mạch thừng tinh

Giai đoạn đầu giãn tĩnh mạch thừng tinh thường không có biểu hiện lâm sàng. Phần lớn bệnh nhân được chẩn đoán khi đã có giai đoạn muộn, có thể sờ thấy các búi tĩnh mạch giãn ở bìu, hoặc có triệu chứng lâm sàng là đau tinh hoàn.

Một số bệnh nhân khi đi khám vô sinh hiếm muộn ở nam giới thì tình cờ phát phát hiện bệnh lý giãn tĩnh mạch thừng tinh.

Chẩn đoán giãn tĩnh mạch thừng tinh giai đoạn tiến triển không khó khăn, bằng cả thăm khám lâm sàng và siêu âm. Theo phân loại Dubin, giãn tĩnh mạch thừng tinh được chia làm 5 mức độ (grade):

• Độ 0: Chỉ chẩn đoán được trên siêu âm, chụp mạch máu, hoặc các phương tiện chẩn đoán khác mà không phát hiện được trên lâm sàng
• Độ 1: sờ thấy búi tĩnh mạch giãn khi làm nghiệm pháp Valsava
• Độ 2: sờ thấy búi tĩnh mạch khi bệnh nhân trong tư thế đứng thẳng (upright)
• Độ 3: nhìn thấy búi tĩnh mạch giãn khi bệnh nhân trong tư thế đứng thẳng.
• Độ 4: dễ dàng nhìn thấy búi tĩnh mạch giãn ngoằn ngoèo dưới da bìu dù đứng hay nằm.

Khi siêu âm, đường kính tĩnh mạch tinh lớn hơn 2,5mm thì được coi là giãn. Theo phân loại Sarteschi có 5 mức độ giãn trên siêu âm Doppler

• Độ 1: Không giãn tĩnh mạch tinh trong bìu. Có dòng trào ngược của đám rối tĩnh mạch tinh trong thừng tinh đoạn ống bẹn khi làm nghiệm pháp Valsava.
• Độ 2: Không giãn tĩnh mạch tinh ở tư thế nằm. Tư thế đứng thì có giãn và dòng trào ngược khu trú ở cực trên tinh hoàn, khi làm nghiệm pháp Valsava.
• Độ 3: Không giãn tĩnh mạch tinh ở tư thế nằm. Tư thế đứng có giãn và dòng trào ngược lan tỏa cả cực trên và cực dưới tinh hoàn, khi làm nghiệm pháp Valsava.
• Độ 4: Tĩnh mạch tinh giãn và có dòng trào ngược khi làm nghiệm pháp Valsava ở tư thế nằm.
• Độ 5: Tĩnh mạch thừng tinh giãn, có dòng trào ngược ngay cả khi không làm nghiệm pháp Valsava

Triệu chứng bệnh giãn tĩnh mạch thừng tinh

Hầu hết, giãn tĩnh mạch thừng tinh không có triệu chứng cụ thể. Thỉnh thoảng, có thể gây đau nhẹ hay cảm giác nặng ở vùng bìu. Đau có thể nhiều hơn vào buổi chiều tối, hay sau khi đứng lâu, làm việc gắng sức hoặc ngồi nhiều. Nếu tĩnh mạch thừng tinh giãn lớn, bệnh nhân có thể thấy sưng ở phía trên bìu.

Giãn tĩnh mạch thừng tinh gây teo tinh hoàn?

Một số chuyên gia cho rằng giãn tĩnh mạch thừng tinh gây teo tinh hoàn. Thực tế một số trường hợp thể tích tinh hoàn giảm < 20ml. Tuy nhiên kết luận này vẫn còn đang được nghiên cứu.

Giãn tĩnh mạch thừng tinh có nguy hiểm không?

Giãn tĩnh mạch thừng tinh là bệnh thường gặp ở nam giới nhưng không quá nguy hiểm. Thực tế, có tới 15% nam giới trưởng thành bị giãn tĩnh mạch thừng tinh. Nhiều trường hợp không chú ý đến bệnh trong suốt cuộc đời họ. Bệnh cũng có thể không gây ra bất kỳ vấn đề nào trong cuộc sống của người bệnh. Ở thanh thiếu niên, tỷ lệ mắc phải bệnh giãn tĩnh mạch thừng tinh là 20%. Một số hoàn toàn có thể khỏi mà không cần điều trị.

Giãn tĩnh mạch thừng tinh có con được không?

Khoảng 1/10 nam giới bị giãn tĩnh mạch thừng tinh. Tuy nhiên, nhiều người bị giãn tĩnh mạch thừng tinh lại không có bất thường về số lượng tinh trùng cũng như về vấn đề sinh sản.

Song, 40% trường hợp nam giới vô sinh vì lý do Giãn tĩnh mạch thừng tinh.

Lý do được chỉ ra, khi đám rối tĩnh mạch tinh giãn, gây ra ứ trệ máu làm tăng nhiệt độ ở tinh hoàn. Từ đó dẫn đến sự hủy hoại tinh trùng của người đàn ông.

Điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh

Theo dõi

Không phải bệnh nhân nào bị giãn tĩnh mạch thừng tinh cũng cần phẫu thuật. Nếu bạn không đau hoặc bạn không có trở ngại nào trong vấn đề sinh sản, bác sĩ sẽ khuyên bạn nên theo dõi tiếp trong một thời gian.

Nếu tĩnh mạch không dãn lớn và không làm bạn khó chịu, bạn có thể không cần phải điều trị gì thêm.

Phẫu thuật

Nếu bệnh nhân bị đau vùng bìu, hoặc nếu tĩnh mạch bị giãn ngoằn ngoèo mất thẩm mỹ; hoặc nếu vợ chồng đang gặp trở ngại trong vấn đề sinh sản, bác sĩ có thể khuyên bệnh nhân phẫu thuật hoặc làm những thủ thuật khác để điều trị

Bác sĩ sẽ thắt tĩnh mạch thừng tinh giãn ở phía trên hoặc xung quanh tinh hoàn.

• Đây là phẫu thuật có thể về ngay trong ngày. Thời gian tiến hành phẫu thuật chưa đến 1 giờ.
• Trong khi mổ, bác sĩ gây mê sẽ tạo mọi điều kiện để bạn cảm thấy thoải mái và không đau. Bạn có thể ngủ hoặc không ngủ (gây tê tủy sống) nhưng hoàn toàn không đau.
• Một vết rạch da nhỏ ở vùng bụng dưới hoặc trên nếp bẹn dài 2-3 cm, để  tiến hành phẫu thuật.
• Sau phẫu thuật 2 – 3 giờ, có thể xuất viện.

Lưu ý sau phẫu thuật

• Có thể trở lại với công việc sau 48 giờ sau mổ.
• Tránh hoạt động gắng sức trong 48 giờ sau phẫu thuật như: khiêng vác vật nặng hoặc quan hệ tình dục.
• Có thể hoạt động bình thường trở lại sau 5-7 ngày, kể cả chơi thể thao
• Có thể tắm 24 giờ sau mổ. (không ngâm xà bông trong bồn tắm trong vòng 5 ngày)
• Đôi khi vết mổ có đau nhẹ hoặc rỉ dịch, sưng bìu ít… Có thể dùng bông, gạc đắp lên vết mổ.
• Sau mổ, bác sĩ sẽ cho thuốc giảm đau. Bạn nên dùng thuốc theo đúng chỉ dẫn trong 48 giờ. Sau đó, dùng thuốc chỉ khi cần thiết như đau nhiều…
• Tái khám để kiểm tra tình trạng vết mổ sau 2 tuần.
• Ba tháng sau mổ, thử tinh dịch đồ, đếm số lượng tinh trùng. (Lần thử đầu tiên, số lượng tinh trùng thường chưa cải thiện nhiều, nhưng những lần kiểm đếm sau số lượng sẽ gia tăng)